 |
|
Khu du lịch tâm linh - sinh thái Tây Yên Tử. Ảnh: Nguyễn Hưởng |
Tôi đã có mấy lần - hoặc theo đoàn công tác, hoặc cả với hậu duệ của những người, giữa thế kỷ trước đã “di cư vào Nam” đem theo mô hình gốc của ngôi Tổ đình Vĩnh Nghiêm mà xây dựng nên một phiên bản khang trang đồ sộ ở giữa “Hòn ngọc Viễn Đông Sài Gòn”, đến đầu thế kỷ 21 bây giờ “Ẩm thủy tư nguyên” mà hành hương trở lại với cội nguồn, tới xã Trí Yên, xưa tên gốc là Đức La, thuộc huyện Yên Dũng (Bắc Giang) thăm viếng chốn đại danh lam Vĩnh Nghiêm gốc này.
Đọc tấm bia cổ - khắc dựng năm Hoằng Định thứ 7 (1606) ở trước tòa tiền đường với những dòng hào sảng mô tả sự “trang nghiêm rực rỡ, non cao vạn nhẫn, trùng trùng điệp điệp, vây tròn mà ôm lấy hình lọng hoa. Ở chỗ có hai ba con sông, sóng nước dạt dào, quanh co uốn lượn chầu về như dải lụa bạc.
Khoảng chính giữa là ngôi chùa cổ kính, có một bầu trời riêng tên là Vĩnh Nghiêm vốn là một danh lam đứng đầu thiên hạ”… để thêm nhớ đến những đoạn sử cũng chép việc Phật hoàng Trần Nhân Tông về đây giảng phép Khóa Hư Lục năm 1308, đệ nhị tổ thiền phái Trúc Lâm - Pháp Loa - đặt “Văn phòng Trung ương Giáo hội” quản lý 15 nghìn sư tăng cả nước, ở đây, năm 1313… ; dạo một vòng khuôn viên nhà chùa rộng rãi thoáng đãng với kỳ hoa dị thảo gần ba mẫu vẫn giữ được; chiêm bái các pho tượng Trúc Lâm Tam Tổ điêu khắc thật sinh động; chạm tay vào kho tàng mộc bản 3.050 tấm còn bảo lưu được; thì sau và bên cạnh rất nhiều điều chỉ Vĩnh Nghiêm mới có như thế, đập vào con mắt và trí tưởng tượng của mọi người là những dãy nhà - hành lang dài dặc, cũng chỉ Vĩnh Nghiêm có.
Từ điểm tập kết - xuất phát Vĩnh Nghiêm này, mấy trăm năm nay, những người và đoàn hành hương lên Tây Yên Tử còn có nhiều “trạm dừng nghỉ” ở ngay bên dọc đường. Đó là những ngôi chùa cổ, lẫn vào đá núi rừng cây như ở làng Bến, xã Khám Lạng; Đám Trì, xã Lục Sơn (Lục Nam), Am Vãi, xã Nam Dương (Lục Ngạn)…
 |
|
Vui hội Tây Yên Tử. Ảnh: Thế Đại |
Tôi cũng đã có vài lần ghé vào những ngôi chùa - nhà trạm này. Và mỗi lần lại tận hưởng cái lâng lâng của người được mắt nhìn, tay chạm vào chiếc hương án bằng đá - bảo vật quốc gia vừa được xếp hạng ở ngôi chùa Khám Lạng với những điêu khắc hình rồng, nước, cúc, sen và đặc biệt là rành rẽ những chữ khắc chìm, báo rõ niên đại tạo tác: “Thuận Thiên Ngũ Niên” (tức năm 1432, đời trị vì của Vua Lê Thái Tổ).
Một lần khác, may sao, có mặt đúng lúc đang khai quật khảo cổ học ngôi chùa Đám Trì để được chứng kiến những cổ vật hơn 700 năm tuổi như: Những viên ngói lá đề bằng đất nung là vật liệu kiến trúc tiêu biểu của thời nhà Trần - đang được lấy lên từ sâu dưới lòng đất….
Một lối nẻo lên non thiêng Yên Tử từ phía Tây - nói như Nhà sử học Lê Văn Lan trong “Lời giới thiệu” cuốn sách “Di tích và Danh thắng Tây Yên Tử” của Bảo tàng Bắc Giang vừa cho in - chứa đựng trong nó bốn con đường là: Đường lịch sử, đường tâm linh, đường hành hương, đường du lịch - vậy là đã được hình thành, hiện hữu qua nhiều thế kỷ, xuyên và liên bốn huyện Yên Dũng, Lục Nam, Lục Ngạn, Sơn Động mà đưa người lên và xuống, đi và về chốn “Tổ Sơn” của miền Đông Bắc đất nước.
Có điều là, huyền diệu và tiện dụng đấy nhưng nó, ngày xưa, lại chỉ đưa người đến được chỗ vách núi dưới chân ngọn Núi Tổ mà thôi. Còn thì vượt lên dốc núi dựng đứng hơn nghìn mét cao, hoàn toàn trông và nhờ vào tâm chí cùng sức vóc của người muốn tới chốn đỉnh non thiêng.
Chính là để đỡ nhọc nhằn cho việc lên Yên Tử từ hướng Tây như thế mà tỉnh Bắc Giang đã làm một con đường đi thẳng từ TP Bắc Giang, qua Vĩnh Nghiêm, tới sát chân Tây Yên Tử, vừa kiến thiết một khu vực trung tâm cực kỳ hoành tráng ở xã Tuấn Mậu, huyện Sơn Động, đón tiếp và dẫn đưa người lên chốn non thiêng.
Một Quảng trường trung tâm đã được trải rộng trên một vùng đồi gò thôn Đồng Thông với những công viên, đường dạo, bãi xe, vườn hoa, tượng đài và biểu tượng, vật phẩm trang trí của “nghệ thuật sắp đặt”… Tất cả vòng quanh một hội trường đồ sộ, thiết kế theo kiểu dáng của một cổng thành trung cổ, nguy nga, vững chãi…
Con đường lên đỉnh non thiêng vươn cao giữa đá núi, cây rừng ở ngay mé sau Quảng trường. Ba ngôi chùa cổ được khôi phục, tôn tạo bề thế nhưng trang trí nhã ở chân, sườn và đỉnh núi, mang các tên: Chùa Hạ, chùa Trung, chùa Thượng, hình thành ba cột mốc cho hệ thống cáp treo lên thẳng tới đỉnh mây vờn phủ quanh tượng đá Yên Kỳ Sinh và chùa Đồng.
Mùa xuân này, từ Thủ đô Hà Nội đi dăm chục cây số trên quốc lộ 1 đã thành đường cao tốc tới TP Bắc Giang, đi tiếp đến trạm tập kết - xuất phát Tổ đình Vĩnh Nghiêm, bon xe thêm dăm chục cây số dọc con đường mới nâng cấp, hiện đại hóa mà mở lại trên nẻo đường cũ, lối xưa, hai bên là những danh thắng lộng lẫy cũng mới hoặc đang được tôn tạo: Suối Mỡ, suối Nước Vàng, thác Ba Tia, Khe Rỗ… vậy là tới chân non thiêng, rồi thanh thản, tất cả chưa đầy nửa buổi đã tới “Đỉnh Vũ trụ”, nơi mà Nguyễn Trãi xưa, hẳn đã vất vả cả tuần, cả tháng mới lên được để lưu lại cho bây giờ, tầm kích đất trời của những câu thơ bất hủ: “Vũ trụ mắt nhìn ngoài biển biếc/ Nói cười người ở giữa mây xanh”.